Premiera filmu "Rotunda - zamojska cela śmierci"

Ja, reżyser Leszek Wiśniewski i Andrzej Maśny podczas Premiery -
fot. Fotografia Dokumentalna i Reportażowa - Rafał Maśny 

Zamojska Rotunda to miejsce szczególne nie tylko dla mieszkańców Zamościa czy Zamojszczyzny, ale wszystkich, którzy potrafią pochylić czoło przed martyrologią narodu polskiego. Miejsce uświęcone krwią tysięcy pomordowanych w bestialski sposób bohaterów, kwiatu inteligencji tych terenów. Rotunda to również miejsce budzące lęk, zmuszające nas współcześnie żyjących do refleksji nad tragicznym czasem II wojny światowej.

Rotunda – potężna działobitnia wybudowana pod nadzorem architekta Jana Chrzciciela Malett-Malletckiego w latach 1825 - 1831 mająca wzmocnić obronę południowego przedpola twierdzy, oddalona jest o ok 500 m od Bastionu II. Jej okrągły kształt z dwudziestoma stanowiskami artyleryjskimi pozwalał prowadzić ostrzał praktycznie w każdym kierunku. Kiedy w roku 1866 car Rosji Aleksander II nakazał likwidację Twierdzy Zamość, Rotunda przestała pełnić swoją rolę. Wykorzystywano ją na skład amunicji, zmieniając jej nazwę na prochownię. Taki stan rzeczy trwał do wybuchu II wojny światowej, kiedy to Rotunda zmieniła diametralnie swoje przeznaczenie.

Podczas kręcenia scen do filmu - fot. Turystyka z Pasją

Podczas II wojny światowej Niemcy stworzyli tu początkowo przejściowy obóz dla ludności aresztowanej, m. in. grupy inteligencji, ludzi związanych z ruchem oporu. Później, w roku 1942, obiekt ten stanowił także miejsce licznych, masowych egzekucji, jakie obejmowały do lata 1944 ludność Zamojszczyzny, w tym również dzieci. Podobnie jak w wielu innych miejscach, Niemcy również tu zacierali ślady dokonanych zbrodni; prochy spalonych ofiar zrzucano do fosy-rzeczki biegnącej wokół Rotundy. Szacuje się, że pozbawiono tu życia od 5 do 8 tysięcy ludzi. Zachowało się bardzo mało dokumentów i przekazów ustnych mówiących o tej niesamowitej tragedii.
Już po zakończeniu działań wojennych i wyzwoleniu miasta spod okupacji niemieckiej w 1944 r., utworzono tu cmentarz z grobami ofiar Rotundy wokół jej murów na zewnątrz oraz groby innych ofiar po obu stronach drogi prowadzącej od północy do jej dziedzińca (uporządkowanych w połowie lat 50.): żołnierzy Armii Krajowej, Partyzantów radzieckich i żołnierzy Armii Czerwonej, a także ludności cywilnej, m. in. Żydów. Jest tu wiele grobów bezimiennych, symbolicznych, można też zauważyć groby zbiorowe, ale upamiętniające tragiczne wydarzenia. W roku 1947 utworzono tu Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny - Rotunda.

Scena przyjęcia nowego więźnia Rotundy - fot. Fotografia Dokumentalna
i Reportażowa - Rafał Maśny

Przez długi czas nie było filmu o Zamojskiej Rotundzie. Dopiero pod koniec ubiegłego roku powstały zdjęcia do filmu w reżyserii Leszka Wiśniewskiego „Rotunda – zamojska cela śmierci”. Produkcja zrealizowana przez TVP 3 Lublin powstała na zlecenie kanału TVP Historia. Premiera dokumentu wzbogaconego o fabularyzowane sceny miała miejsce w piątek 17 marca w Kazamacie Wielkiej Bastionu VII w Zamościu i zgromadziła po za władzami miasta i twórcami filmu dużą rzeszę miłośników historii Zamościa i Regionu.
Ja osobiście bardzo przeżyłem sam moment premiery, jak i kręcenia scen do filmu. Obok Andrzeja Burdy, Emila Burdy, Marka Goździuka, Mieczysława Juszkiewicza, Andrzeja Maśnego i Leszka Sobusia, miałem zaszczyt statystować przy powstawaniu materiału. Moim zadaniem było wcielenie się w postać jednego z więźniów Rotundy. Mimo tego, że nie po raz pierwszy stanąłem przed okiem kamery, było to dla mnie nie lada wyzwanie. Tragiczna tematyka filmu skłaniała do refleksji, co potęgował plan zdjęciowy osadzony w murach dawnego miejsca kaźni. Trud pracy na planie zdjęciowym i ciężkie warunki atmosferyczne towarzyszące powstawaniu zdjęć, skutecznie niwelowała wspaniała ekipa filmowa TVP 3 Lublin pod kierownictwem reżysera Leszka Wiśniewskiego.

Z ekipą producencką podczas Uroczystej Premiery fot. - Fotografia
Dokumentalna i Reportażowa - Rafał Maśny

Właśnie Leszkowi, oraz całej ekipie filmowej, producentom i osobom bezpośrednio zaangażowanym w powstanie filmu pragnę, złożyć Serdeczne Gratulacje za bardzo ciekawą i społecznie potrzebną produkcję. Jednocześnie pragnę podziękować za danie mi możliwości uczestnictwa w zagraniu w tej produkcji. Leszku, pamiętaj – zawsze jesteśmy do usług i służymy pomocą!
Film „Rotunda – zamojska cela śmierci” zostanie wyemitowany 8 kwietnia w TVP Historia, a 10 kwietnia pokaże go TVP 3 Lublin w programie Leszka Wiśniewskiego „Zaułki Historii”. Trwają także starania o to by film można było obejrzeć na dużym ekranie w Centrum Kultury Filmowej Stylowy w Zamościu.

Link do filmu znajdziesz tutaj:

"Rotunda - Zamojska cela śmierci"

Zapraszamy do oglądania relacji z Premiery w Panoramie Lubelskiej:
O Premierze w Panoramie Lubelskiej